Door kol. b.d. Charlef Brantz
Nieuws zou de weergave van de realiteit moeten zijn; de journalistieke objectiviteit zou synoniem moeten zijn met neutraliteit of onpartijdigheid en een onderscheid moeten maken tussen feit en opinie, zonder daaraan een waardoordeel te plakken. Het gros van de journalisten en reporters dacht daar tijdens de Bosnische Burgeroorlog blijkbaar anders over en meende de berichtgeving een sterke pro-moslim en scherpe anti-Servische kleur te moeten geven. De berichtgeving van de Bosnische Burgeroorlog kan door de voortdurende media manipulatie en spinnen van de realiteit rustig het vertrekpunt genoemd worden van hedendaagse nieuwsmalversaties.
Op de website Wyniasweek publiceerde Coen de Jong op 24 oktober 2020 een artikel over media in Nederland. Het artikel trapt af met een uitspraak uit 20 maart 2009 van Aart Brouwer in de Groene Amsterdammer: “Pers en politiek vormen in Nederland een closed club, een gesloten bestel dat eenzelfde taal spreekt, de taal van de macht. Wie het bestel bedreigt, wordt hard aangepakt.” Een uitspraak in lijn met de observaties over functie en rol van de media zoals die in verschillende artikelen op de website van Stapal zijn gepubliceerd. In die artikelen werden kwalificaties gebruikt als “Nepnieuws Kopieer” en een “Pulp Friction” machine die gebruik maakt van shadow banning [II], framing [III], unmasking [IV], die een duidelijke partijdigheid en bewuste selectieve kortzichtigheid aan de dag legt.
In de afgelopen vier jaar is door de hardnekkige anti-Trumpberichtgeving blootgelegd dat ook Nederlandse journalisten en reporters zijn verworden tot propagandisten en lobbyisten van naar links hellende idealen. Dat wordt duidelijk in de manier waarop verslag gedaan wordt over acties en activiteiten van BLM, KOZP, AntiFa, het accentueren van veronderstelde misstappen van politieke tegenstanders en de frequentie waarin links-liberaal aanhangende supporters een podium krijgen in programma’s van publieke en commerciële zenders. In de VS zijn er drie redenen voor die transformatie: de wil en het streven om de nalatenschap van de media-lieveling Obama te beschermen en in stand te houden; de sterke anti-Trumpgevoelens; en tenslotte zakelijke overwegingen om een bepaald segment van de Amerikaanse samenleving binnen boord te halen en te houden. In feite zijn die drie redenen terug te vinden in delen van de berichtgeving door Nederlandse media-organisaties.
Ook in Nederland ontdekt men een steeds sterkere verwevenheid tussen Regeringsbeleid en media berichtgeving. Voormalig PvdA minister van Onderwijs (en Media) Ronald Plasterk stelde in zijn Telegraaf column van 15 oktober 2020 dat “de top van de Nederlandse journalistiek tijdens de Corona crisis fungeerde als een tweede Rijksvoorlichtingsdienst” en de vraag rijst of Nederlandse media inderdaad gezagsgetrouw en éénvormig zijn. Hoe beperkt en oppervlakkig de kennis van die ontwikkeling en de effecten daarvan was, blijkt wel uit het door elkaar heen gebruiken van de termen ‘SARS-Cov2’, ‘COVID-19’ en ‘Corona-pandemie’ en het slaafs ondersteunen van de door de regering uitgegeven maatregelen. Ook blijkt dat uit het negeren van andersoortige meningen – zelfs als die beargumenteerd en onderbouwd uit de wetenschappelijke hoek kwamen en komen. Helaas staat de berichtgeving over de coronaviruspandemie niet op zichzelf. Met dergelijke machinaties werd de Nederlandse burger ook geconfronteerd in de discussie rond klimaat, energietransitie en natuurlijk migratie. Keer op keer bleek de gevestigde media door de kritiekloze berichtgeving op het verkeerde spoor te zitten.
Volgens Aart Brouwer “controleren Journalisten niet de macht, maar willen ze graag meeregeren”. Dat blijkt ook uit de keuze resp. het citeren van experts en kenners; de keuze van deskundigen die partijdig zijn en met veel dedain de visie van andersdenkenden terzijde schuiven en/of kijker en luisteraar de stuipen op het lijf willen jagen zoals in de huidige coronacrisis, het gedoe rond Zwarte Piet en de pathetische ‘schulderkenning’ voor historische gebeurtenissen en ontwikkelingen. Ze haasten zich om negatieve effecten van door politici en activisten gewenste ontwikkelingen te dempen – zoals bij de klimaat en migratie discussie het geval is. In zijn artikel komt de Jong met een vaak onderbelicht, voor het grote publiek verborgen aspect van de berichtgeving op de proppen: de invloed van de eigendomsstructuur waar media-organen deel van uitmaken. Twee Belgische bedrijven, Mediahuis en DPG, hebben gezamenlijk vrijwel een monopoliepositie op de Nederlandse markt voor dagbladen [V]. Vanzelfsprekend vermindert die concentratie van berichtgeving de pluriformiteit en diversiteit en wordt het indoctrinatie-aspect versterkt.
Het is ook niet zo dat alle reporters, journalisten en presentatoren van praatprogramma’s aan de leiband van Regering en/of het links liberale denken lopen, maar zij die de oorspronkelijke beginselen van nieuwsgaring nog hoog in het vaandel hebben zijn sterk in de minderheid. Nederland kan zich zeker beroepen op een uitstekende onderzoeksjournalistiek, maar de ruimte in meters tekst, minuten beeld en geluid en financiële ondersteuning wordt steeds kleiner. Bij de berichtgeving van de Bosnische burgeroorlog bleek dat er sprake was van media cleansing. Media vertegenwoordigers die zich niet conformeerden met de media party-line dat moslims slachtoffers en (Bosnische) Serven de nieuwe Nazi’s waren en wel aan serieuze nieuwsgaring wilden doen, gemarginaliseerd en uitgekotst werden. Er zijn dus nog verschillen te onderkennen, maar die stemmen worden steeds schaarser.
In de moderne tijd is de berichtgeving verschoven van de harde kopij naar virale berichtgeving. Die verschuiving maakt het voor technogiganten als Twitter, Amazon, Facebook e.d. eenvoudiger om de greep op berichtgeving en informatievoorziening en het sturen van de publieke opinie te versterken en de gewenste politieke kleur te geven. Dat gebeurt in de VS iedere keer voor presidents- en midterm-verkiezingen om politici van één van de twee politieke partijen kansrijk te maken voor een verkiezing als Burgemeester, Gouverneur, Afgevaardigde, Senator en zelfs President. Op die manier blijken veel politici er in te slagen om decennia in functie te blijven zonder maar iets voor hun electoraat te betekenen. De vrijheid van meningsuiting komt door de greep van de technogiganten op informatievoorziening en berichtgeving steeds meer in het gedrang en in de aanloop naar de huidige presidentsverkiezingen is zelfs sprake van het ontzeggen van die vrijheid van meningsuiting aan niet-Democraten. Dat heeft inmiddels geleid tot dagvaardingen voor Senaatscommissies om uitleg te geven van die ongewenste sturende activiteiten. Dat gaat ook in Nederland gebeuren.
De gevestigde media zijn verworden tot doorgeefluiken van politieke ideeën, ideologieën en activistische beginselen. Tot PR-machines voor politici en activisten, waarbij kijk- en luisterdichtheid of het aantal hits op hun websites leidende beginselen zijn voor de manier en richting van de berichtgeving. Die zich concentreren op schokeffecten en first impressions en niet op juistheid en volledigheid. Die zich om de tuin laten leiden door lekkende politici, zogenaamde klokkenluiders en niet op betrouwbaarheid gecontroleerde informanten. Die instrumenten zijn geworden van selectieve verontwaardiging en verregaande hypocrisie. Die opportunistisch zijn en zich laten leiden door de waan van de dag, om te scoren, om de solvabiliteit en in het verlengde de overlevingskans te optimaliseren.
Coen de Jong eindigt zijn interessante artikel met de stelling dat de verwevenheid van media en politiek in 2020 nog springlevend is en onderbouwt die stelling met uitspraken van twee vooraanstaande politici. Pieter Omtzigt verzuchtte tegen de auteurs van ‘Stilte op het Binnenhof’ over de rol van de media tijdens de coronacrisis: “Het was erg belabberd. Waar is de onafhankelijke blik? Waar is de afstand tot politici? Er is iets mis met macht en tegenmacht in Den Haag”. Rutte, die door de media aanvankelijk geroemd werd voor zijn aanpak van de crisis (inmiddels is het ook bij een deel van de media helder geworden dat die observatie wel heel krom was) gaf de media tijdens het Kamerdebat op 20 maart 2020 collectief een pluim: “wat we hadden willen zeggen, wisten (ze) te brengen in het NOS journaal en bij RTL Nieuws”. Die was in lijn met de uitspraak op 18 maart 2020 in de Tweede Kamer een paar dagen eerder. In de documentaire van Medialogica horen en zien we Rutte zeggen: “alle nieuwsstations, de kranten, de weekbladen hebben echt hun rol gepakt”. Die drie uitspraken bevestigen dat de Nederlandse burger voortdurend een gekunstelde, door politici, belanghebbenden, zogenaamde experts en media-gecreëerde realiteit voorgeschoteld krijgen. Niet verrassend dat het nadenkende deel van de Nederlandse samenleving steeds meer op zoek gaat naar websites die een door data en onderzoeksresultaten onderbouwde mening verkondigen.
[I] Reporters worden actieve deelnemers in het conflict waarover zij schrijven, waardoor zij een actieve, leidende en opinievormende rol gaan spelen in het publieke debat over het conflict.
[II] De publieke opinie wordt door het blokkeren en doen verdwijnen van politiek ongewenste berichten en informatie in een georkestreerde en gecoördineerde poging in door de media gewenste kompasrichting gestuurd.
[III] Letterlijk er in luizen. Het proces waarbij mensen beïnvloed worden in hun waarneming en het maken van keuzes door het selectief betekenis geven aan woorden, termen en zinnen
[IV] Het openbaar maken van de namen van personen die door veiligheidsdiensten gevolgd werden.
[V] Het Belgische DPG Media is eigenaar van dagbladen De Volkskrant, Algemeen Dagblad, het Parool en Trouw. Daarnaast bezit DPG regionale kranten en online-activiteiten als nieuwssite NU.nl. Het Belgische Mediahuis is eigenaar van de NRC, De Telegraaf en een aantal regionale kranten. In september 2020 werd ook NDC Mediagroep overgenomen, de uitgever van regionale dagbladen in Noord-Nederland, Als kleinere speler is er nog de FD groep, met het Financiële Dagblad en radiozender BNR. Daarnaast bestaan nog opiniebladen als het conservatievere Elsevier en de progressieve Groene Amsterdammer (onafhankelijk) en Vrij Nederland (uitgegeven door WNG Media).
Hier kan je reageren op onze artikelen en een inhoudelijke bijdrage leveren. Lees ook even onze huisregels.
Om te reageren dien je eerst aan te melden.
Reageer je voor de eerste keer? Registreer je dan hier.
