De VVD was ooit een partij van klassiek liberaal gedachtegoed. Vandaag profileert de VVD zich vooral als partij van ‘stoere technocraten’. Als club van ‘bewindslieden’ die zogenaamd ‘verantwoordelijkheid nemen’ en dit doen losstaand van enige ideologische overtuiging of levensbeschouwelijke bronnen. Een decennium geleden verklaarde Halbe Zijlstra ‘The Fountainhead’ te hebben gelezen van Ayn Rand – dat was het laatste wat we over ideeën en vergezichten hebben gehoord.
Oppositiepartijen bestuderen het beleid, kaarten de tekortkomingen aan en gebruiken dit als ammunitie in de Tweede Kamer. Hier ligt dikwijls ideologische studie aan ten grondslag. Er is dan bijvoorbeeld de vraag of er nog wel afdoende solidariteit doorstraalt in het zorgbeleid, of de Nederlandse gemoedelijkheid verdwijnt door te veel islam, of in hoeverre de waardigheid van het leven wordt gewaarborgd door abortuswetgeving.
Echter de VVD reageert op dit alles door dan gewoon premier Rutte en fractievoorzitter Dijkhoff (laatstgenoemde altijd met een vest aan) te laten zeggen: “We hebben een foutje gemaakt. Dat betreuren wij maar dat heb je soms als je verantwoordelijkheid neemt. In de toekomst zullen we dit beter doen.” Hiermee strandt alle ideologische kritiek van oppositiepartijen op het beleid.
Merk ook op dat dit wordt gezegd met de Caesaristische bravoure van de brute macht die zich onapologetisch in zijn bruutheid openbaart. Met andere woorden zeggen Rutte en Dijkhoff: “De bal ligt bij u mevrouw Marijnissen, u kunt met uw vrienden het kabinet torpederen maar goed dan komen er een forse PVV en FvD voor terug. We weten allemaal dat dit voor u nog erger is dan ons onze neoliberale gang te laten gaan, dus neem hem maar. We weten allemaal dat u hem gaat nemen.”
En vervolgens openen al die gecontroleerde oppositiepartijen inderdaad hun mond en zien we hoe de coalitiepartijen daar een dikke bruine drol in leggen. Het is pure bluf en brute arrogantie, die niettemin keer op keer wordt beloond.
Ideologische aanvallen werken niet – zoals een betoog over solidariteit en transparantie – omdat de technocraten het afwenden met de populistische dooddoener: “Wij nemen tenminste de verantwoordelijkheid.” Maar dit statement zegt totaal niets over waar je ideologisch staat, het zegt niets over vanuit welke basiswaarden je beleid maakt en ook zwijgt het over waar zij met het land heen willen. Het meest inhoudelijke wat eruit komt is: “We maken soms een foutje maar we pakken door.”
Het ideologische oppositieframe: “Zit je wel op de goede weg, vriend?” wordt gecounterd met het technocratische bestuurdersframe: “Wij zijn doeners en wij willen aanpakken!”
Deze frames haken niet op elkaar in, maar verder dan die deadlock komt het niet omdat zoals gezegd de schaduwen van PVV & FvD boven de markt hangen. Dit maakt het waarschijnlijk dat de deadlock uitsluitend buitenparlementair te doorbreken is.
De coalitie drijft met andere woorden op de brute bluf: “Laat ons kabinet maar vallen dan, nope doe je toch niet want dan zit je straks met Thierry en Geert en dat vinden jullie nóg erger dan ons holle technocratische bluf-verhaal.”
Merk wel op dat dit verhaal van de VVD uitsluitend kan werken zolang mensen denken dat het goed gaat in het land – de meeste burgers zitten niet ideologisch in de wedstrijd. Dit is echter een misvatting, want ideologie is niet alleen van belang in het heden maar ook voor de toekomst. Immers, de maatschappij beweegt hoe dan ook een richting uit, maakt hoe dan ook een evolutie door. Het gaat er dus niet alleen om of jij als burger in het hier en nu zo kunt leven zoals je wil, maar ook om de vraag wat het karakter van de toekomstige maatschappij zal zijn en of dat dan nog wel kan.
Zo komen we tot slot op de vraag wat die ideologie voor de VVD dan zou kunnen zijn en ook vooral wat die ideologie niet is.
Hier is het verleidelijk om jezelf een Robert Lemm / Andreas Kinnegingiaans discours te laten aanmeten. Zo van, het liberalisme is eigenlijk een embryonale vorm van marxisme. En dat het allemaal een doorlopende ontwikkeling is: het verval van het Westen moest via het liberalisme wel onvermijdelijk uitmonden in de marxistische destructiedrift die we vandaag zien in o.a. Black Lives Matter. En het is ook héél makkelijk om zo te denken, precies omdat Dijkhoff hier helemaal geen mening over heeft en het allemaal maar langs zich op laat waaien. Als je hem erop aanspreekt dan zegt hij: “Ja, maar wij willen aanpakken…”
Neem nu het onderwerp ‘cultuur’. Een klassiek liberaal zal hier (verdedigbaar) zeggen: “Ik wil cultuur vormgeven binnen een verband dat ik zélf kies. De staat mag mij niet dwingen om het geld dat ik aan cultuur wil besteden bijvoorbeeld aan de kerk te doneren zodat die kerk dan voor mij de cultuur vormgeeft.”
Hierin onderscheidt het liberalisme zich duidelijk van het socialisme. Het socialisme zegt dan: “Maar de mens is sowieso een gesocialiseerd wezen en is collectivistisch qua natuur, dus de enige manier om cultuur in vrijheid vorm te geven, is door dit collectief te doen. We worden per definitie gevormd door krachten die extern zijn aan het individu en kunnen maar beter die krachten zó organiseren dat ze in het belang zijn van de arbeiders en andere zwakkeren in de maatschappij.”
Tot slot, het feminisme. Een klassiek liberaal zou gewoon zeggen: “Je bent een individueel mens, leef je leven, en of je man of vrouw bent is verder niet van belang.” Het feminisme stelt echter: “Maar wij als vrouwen hebben deel aan de collectiviteit van het vrouw-zijn, en dus moeten hier bijzondere rechten aan worden opgehangen.” Op dit punt zit je niet meer in liberalisme maar in identity politics.
We leren hieruit dat waar het liberalisme ontspoort tot cultuurmarxisme, dat dit niet is wegens concepten die inherent zijn aan het liberalisme, maar vanwege concepten die uit het marxisme worden geleend, en die vervolgens wegens de ruggengraatloosheid van de technocratische bestuurderscultuur geen weerwoord krijgen.
———————
Hier kan je reageren op onze artikelen en een inhoudelijke bijdrage leveren. Lees ook even onze huisregels.
Om te reageren dien je eerst aan te melden.
Reageer je voor de eerste keer? Registreer je dan hier.
