Melchior AKA ‘Mel’ Bontje heeft een nieuw boek uitgebracht: een vervolg op het onvolprezen Een zak met niets, waarin Bart Mittendorf de hoofdrol speelde. In zijn kenmerkende ontspannen, gortdroge vertelstijl, doorspekt met her en der een filosofische bespiegeling en een diep snijdend commentaar op het leven in de moderniteit, rijgt de auteur alledaagse ervaringen aaneen met exotische avonturen, ver van huis.
Hoofdpersoon Klaas
Hoewel Bart Mittendorf nog steeds een rol speelt in het verhaal, is het nu aan Klaas Beukhout om met de lezer een pad te banen door de moderniteit, ons voor te gaan op een promotiebijeenkomst aan een universiteit, het bestaan als salaryman binnen een corporate werkcultuur, en uiteindelijk een reis naar het verre Oosten, het Morgenland. Helaas is Bart’s muze Vera – in het vorige boek een zeer tot de verbeelding sprekend personage – ditmaal volledig naar de achtergrond verdreven.
Het geheel aan feiten dat zojuist is opgesomd, drukt ons op de volgende vraag, en wel de énige vraag die er voor de lezer en de recensent werkelijk toe doet: is het boek episch?
Wel of niet episch?
Het even eerlijke als genuanceerde antwoord op deze vraag luidt: het boek is episch, mits je de verwachtingen voorafgaand aan het lezen niet al te hoog opstookt. Dit boek is namelijk niet zomaar uitgegeven: het is uitgegeven via een crowdfunding. Toen dit project werd aangekondigd, verwachtte uw recensent een meeslepende roman waarbij Een zak met niets nog slechts een voorproefje was: een lyrisch meesterwerk waarin Mel Bontje ons deelgenoot zou maken van zijn filosofisch geheide maatschappijvisie en de totale diepte van zijn schrijverskrachten zou openbaren…
Maar dat is niet wat dit boek is. De even droge als nuchtere titel, Bedankt voor de gezelligheid is eigenlijk heel goed gekozen. Niet dat het boek nietszeggend is – integendeel – maar de titelkeuze heeft gemeen met het proza dat er steeds een zekere onbeduidendheid meeklinkt in de momenten van het leven die dan wél bepalend zouden zijn. Heel droog, traag en mechanisch worden dagelijkse handelingen omschreven. Een jongeman die een oplader afwikkelt om zijn mobieltje te kunnen opladen; een korte geschiedenis van een stuk landschap dat voorbijschiet tijdens een treinreis.
Kortstondig en gefragmenteerd
Je vraagt je af wat de relevantie van deze stukken is in het grotere, overkoepelende narratief, maar dat is volgens mij precies het punt: het moderne leven bestaat nu eenmaal uit kortstondige contacten, betrekkelijk oppervlakkige verbanden en vooral veel wachttijd in onpersoonlijke ruimtes en digitaal vermaak om die wachttijd door te komen. Het is alsof je op een liftknop drukt en dan nog dertig seconden moet wachten totdat de lift daadwerkelijk open gaat. Ook deze tijd is deel van je leven, en heeft in die zin recht om ‘mee te praten’ over de totale betekenis van jouw bestaan.
Het mag duidelijk zijn dat de auteur niet kiest voor een meeslepend meesterwerk, een uitvoerige levensgeschiedenis in lyrische romanvorm, maar kortstondige ‘slices of life’ presenteert. Zoals het gesprekje met Mabel, die de stomdronken Klaas opvangt na een zware avond en vervolgens vertelt over haar hond. Deze benadering past bij uitstek bij de gefragmenteerde wijze waarop mensen vandaag de dag (sociaal) bestaan. Aldus mijn uitleg bij het oordeel: ‘Episch, mits…’
Indruk van de schrijfstijl
Om de indruk van de schrijfstijl verder uit te diepen, citeer ik hier de geweldige openingsalinea:
“Het was één uur ‘s middags en Klaas Beukhout fietste over de Pretorialaan richting Katendrecht, een Rotterdamse havenwijk die ooit bekendstond als de hoerenbuurt en waarin de jaren twintig van de vorige eeuw het eerste Chinese restaurant van Nederland werd geopend: Chong Kok Low. Op de Pretorialaan rook het naar wiet en armoe, zoals zoveel plekken op Zuid. Desondanks werden de woningen er onbetaalbaar, net als in de rest van het land.”
Het boek bevat verder nog epische passages over Nietzsche’s wil tot macht, over de dichtbevolkte en gecompartimentaliseerde pseudo-maatschappij waarin mensen nauw opeengepakt, langs elkaar op leven. Het gaat over de datingmarkt waarin het lot van “zij die niet tot de seksuele aristocratie behoren, vereenzaming en verpaupering is”. Het gaat over hoe mensen elkaar gebruiken op de weg omhoog binnen de corporate werksfeer, als androïdes die elke interactie berekenen en waar niets authentieks meer is. En hoe Klaas hier uiteindelijk uit losbreek en in Azië zijn nieuwe muzes vindt.
Mogelijk verdient het naar mijn smaak wat te abrupte einde – waarin op de valreep nog nieuwe personages worden geïntroduceerd – een kritiekpuntje. Maar wellicht is dat op een meta-niveau weer kenmerkend voor de moderniteitkritiek die het boek eigen is. Als er iets tofs gebeurt, is het eigenlijk al afgelopen voordat je er goed en wel ín zit. Ook dát hoort bij de allesdoordringende kortstondigheid waarin weinig beklijft.
Eindoordeel
Kortom – toch episch. Bedankt voor de gezelligheid is toegankelijk geschreven en leest heerlijk ontspannen weg. Binnen een paar middagen ben je er doorheen. Hopelijk gaat het in een volgend deel weer meer over de even bevallige als onvergetelijke Vera! Vijf sterren van Doctor Sid. ★★★★★
Hier kan je reageren op onze artikelen en een inhoudelijke bijdrage leveren. Lees ook even onze huisregels.
Om te reageren dien je eerst aan te melden.
Reageer je voor de eerste keer? Registreer je dan hier.
