Het kalifaat van ISIS is verslagen, het laatste bolwerk in Baghouz is gevallen. ISIS als organisatie is wellicht overwonnen na jaren van geopolitiek gemodder in o.a. Syrië, maar het jihadistisch salafisme is dat bij lange na niet. Over de ideologie van een ‘Islamitische Staat’ zullen we het een andere keer hebben, maar over één ding kunnen we alvast wel speculeren: de volgende ‘gematigde’ rebellengroep staat waarschijnlijk al klaar – of is zich op z’n minst aan het groeperen – om zichzelf naar voren te schuiven als de strijders van het ware geloof.
Maar de vraag die voor nu belangrijk is: wat gaat er gebeuren in Syrië? Gaan de Amerikanen zich daadwerkelijk terugtrekken – grote kans van niet, zeker als we kijken naar de voorgaande interventies. Al langer zien we dat de grootmachten hun invloedssferen aan het testen zijn, voor de MSM-lezers werd ook duidelijk nadat Trump het INF verdrag had opgezegd. De kranten stonden er vol van! Zijn we daadwerkelijk weer terug in de Koude Oorlog? Gaat de wapenwedloop weer beginnen?
Voor kritische denkers was deze gebeurtenis niet erg opmerkelijk. De Koude Oorlog als historische periode is inderdaad afgelopen met de val van de Sovjet-Unie. Echter was het spel der grootmachten – wat vaak in de realiteit ook een ‘koude’ oorlog is – nooit uitgespeeld. De interventiepolitiek van de VS, waar internationaal gezien vrij weinig weerstand voor was, is al geruime tijd een groot kritiekpunt van geopolitieke tegenstanders. Daar waar de VS in het begin van dit millennium nog zonder al te grote tegendruk van de Russen kon interveniëren in het Midden-Oosten, zien we nu dat dat totaal anders is. Rusland heeft zich na een afwezigheid in de jaren ’90 tot ongeveer 2010 weer helemaal opgewerkt tot grote concurrent van de VS als het gaat om internationale politiek. Gesteund door de China – die een deels gedeelde en deels eigen agenda hebben – zien de VS een steeds groter worden fractie van weerstand ontstaan.
De geopolitieke uitdagers van de VS – Rusland, China, India en Iran – zijn verenigd in de Shanghai-samenwerkingsorganisatie (de SSO) als een alternatief/tegenhanger van de NAVO. Sinds 6 jaar is Turkije bijvoorbeeld een dialoogpartner van deze intergouvernementele organisatie. Erdogan ziet – terecht – meer potentie in samenwerking met de SSO dan met de EU.
Deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat de diepgewortelde ideologische machtsstrijd steeds meer openbaar wordt. Dit is goed te zien in twee huidige conflicten: Syrië en Venezuela. In Venezuela zagen we de afgelopen maanden een ware regime change, de VS steunde vanaf het begin de oppositieleider Guaidó – die zichzelf tot interim-president had uitgeroepen en hierna direct opriep tot nieuwe verkiezingen om een mandaat achter zich te krijgen. De Russen en Chinezen bleven de legitiem gekozen president Maduro steunen. Niet omdat ze het beleid van Maduro zo fantastisch vonden – het beleid was een ramp voor de bevolking zelf – maar omdat ze vonden dat de VS niet zomaar een regime change kan legitimeren. De verharde houding omtrent de politieke zeggenschap – wie gaat het land leiden? – van zowel Syrië als Venezuela zorgen nu voor nieuwe internationale spanningen.
Trump eist dat de Russen zich terugtrekken uit Venezuela. De woordvoerster van het Russische Ministerie van Buitenlandse Zaken gaf als reactie dat de VS zich eerst zelf aan de gemaakte afspraken – terugtrekking uit Syrië- moet houden voordat ze aan anderen vertellen wat die wel en niet mogen doen. Dit was naar aanleiding van twee Russische militaire vliegtuigen die waren geland in Venezuela.
Al bijna een jaar lang belooft Trump dat de VS zich zal terugtrekken uit Syrië. Onlangs sprak Poetin nog zijn wens uit dat de VS zich dit keer wel gaat houden aan de gemaakte afspraken. Zolang de VS zich niet houdt aan haar beloftes zullen de Russen blijven ‘jennen en irriteren’. Het machtsspel is nooit uitgespeeld en zal de komende tijd ook nog niet worden beslist. De conflicten in Venezuela en Syrië kunnen zomaar de trigger zijn voor meer conflicten in nabij gelegen gebieden.
De verhoudingen in het spel zijn veranderd en zullen de komende jaren interessant worden. De provocaties van beide landen zullen ook alleen maar oplopen; de Russen zijn immers uit op herstel van hun status. Jarenlang werden ze belachelijk gemaakt in de internationale politiek, maar nu is de Russische Beer weer terug van weggeweest – écht weg waren ze nooit echt – en zal de spanning zich steeds meer verharden.
In Europa zien we dat al een tijd met de Krim en Oekraïne. De spanningen rondom Nord Stream 2 lopen ook steeds hoger op, maar veel mensen beseffen dat niet omdat de Nederlandse media zich te weinig bezig houden met geopolitieke trends. Het komende jaar kan zomaar een jaar worden van veel nieuwe conflicten.
Hier kan je reageren op onze artikelen en een inhoudelijke bijdrage leveren. Lees ook even onze huisregels.
Om te reageren dien je eerst aan te melden.
Reageer je voor de eerste keer? Registreer je dan hier.
