De zomer komt er weer aan en dat is vaak een goede gelegenheid om eens goed te gaan zitten voor een boek. Voor mensen die interesse hebben in Amerikaanse geopolitiek verscheen er vorig jaar een zeer boeiende biografie over één van grote Grijze Eminentie (de machthebbers die niet op de voorgrond staan): Zbigniew Brzezinski.
De biografie Zbigniew Brzezinski, America’s Grand Strategist, is geschreven door Justin Vaïsse. Het boek geeft een mooie en uitgebreide kijk op het leven van een van de grootste geostrategische denkers die de VS heeft gekend. Naast Henry Kissinger en Samuel Huntington, mag Brzezinski zeker niet ontbreken in het rijtje van geopolitiek denkers.
Het boek begint met het jeugdverhaal van Brzezinski, die werd geboren in Warschau. Zijn ouders hadden banden met de Poolse adel. Doordat zijn vader een diplomaat was, kende Brzezinski een zwervend bestaan. De familie reisde altijd mee en al op vroege leeftijd had Brzezinski veel van wereld gezien. Toen de nazi’s Polen binnenvielen zaten de Brzezinski’s in Canada, waar ze de rest van de oorlog zouden verblijven. De Poolse onafhankelijkheid was namelijk direct ontbonden door de inval van zowel nazi-Duitsland als de Sovjet-Unie in Polen.
De bezetting van Polen en ook de behandeling van het Poolse volk bleef Brzezinski altijd bij. Toen hij na de oorlog economie en politicologie ging studeren, richtte hij zich op de Sovjet-Unie. Deze had namelijk na de oorlog de macht over Polen.
Tijdens zijn studietijd onderscheidde Brzezinski zich al snel door zijn genialiteit, met name op het gebied van internationale betrekkingen. Internationale betrekkingen – en zeker in die tijd op de Amerikaanse universiteiten – focuste zich vooral op de Amerikaanse rol in de wereld na de Tweede Wereldoorlog. Na glansrijk te zijn geslaagd aan de McGill Universiteit, zette hij zijn zinnen op Harvard – in die tijd een typisch centrum voor Koude Oorlog-retoriek. Al snel werd zijn nieuwe thuis het Russische Onderzoekscentrum van Harvard, dat in die tijd flink veel subsidie kreeg vanuit de CIA.
In zijn tijd bij Harvard ontwikkelde hij zijn anti Sovjet blok mentaliteit en ook visie die hij later zal uitdragen. Zijn visie omtrent de rol van de VS en bevrijding van Polen krijgen daar ook een definitief karakter. Na zijn opleidingen kreeg hij vooral aanzien door de boeken die hij schreef. Hierin werd hij vooral bekend door zijn theorie rondom vreedzame betrokkenheid. Brzezinski was er namelijk van overtuigd dat de Sovjet-Unie intern zeer fragiel was. Hierdoor was hij ervan overtuigd dat als het Oostblok steeds meer en meer in aanraking zou komen met de Westerse cultuur en dat de economie van de Sovjet-Unie vanzelf zou instorten. Zijn idee kwam dus neer op het volgende: een sterke macht zijn zonder uitdagende confrontaties en tegelijkertijd indirecte invloed uitoefenen op de lidstaten van de Sovjet-Unie.
Brzezinski zag zichzelf niet als een ideoloog. Wel was hij een overtuigd liberal Democrat. Dit kwam neer op het volgende: Brzezinski kwam op voor sociale rechtvaardigheid binnen de Amerikaanse landgrenzen, maar hij stond een strak en hard buitenlands politiek beleid voor. Dit is iets dat ook kenmerkend is geweest voor bijvoorbeeld het beleid van Obama: gratis geld beloven aan zijn landgenoten maar ondertussen een keihard en inhumaan buitenlands beleid erop nahouden.
Vanaf het begin was Brzezinski een voorstander van de Vietnamoorlog; en zelfs nadat de oorlog was afgelopen meende Brzezinski dat de Vietnamoorlog absoluut geen fout was. In de jaren ’70 begon zijn politieke kennis ook de politiek te beïnvloeden. Mede door de oprichting van de Trilaterale Commissie – organisatorisch weinig succesvol maar persoonlijk voor Brzezinski wel – kwam hij in contact met Jimmy Carter. Vanaf het eerste moment klikte het al tussen de twee heren. Al snel werd Brzezinski benoemd als kandidaat-adviseur buitenlandse politiek . Toen Carter de verkiezingen won in 1976, werd Brzezinski beloond en geïnstalleerd als nationale veiligheidsadviseur in 1977 – dezelfde functie die Kissinger een sterrenstatus had gegeven.
Na Carters enige termijn, keerde Brzezinksi terug naar zijn oude functie: artikelen en opinies schrijven. Pas na zijn functie bij het Carter-kabinet maakte Brzezinski zijn status van Grijze Eminentie waar. Brzezinski werd met enige regelmaat gevraagd voor beleidsadvies door zowel Republikeinse als Democratische presidenten en presidentkandidaten. In 2000 was hij de adviseur van kandidaat John McCain – een notoire oorlogshavik – en 8 jaar later werd Brzezinski de buitenlandadviseur van Barack Obama.
Dit is kenmerkend voor de geopolitieke denkers in de VS. Ze hoppen zeer gemakkelijk van de ene kandidaat naar de andere. Voor buitenstaanders en mensen die oogkleppen op hebben, komt dit steeds maar weer als een verrassing. Wie goed kijkt naar het buitenlands beleid van de VS moet toch echt constateren dat er sprake is van een grote continuïteit. Democraat of Republikein, wat betreft de internationale betrekkingen maakt het geen verschil. Mensen als Kissinger en Brzezinski hebben hier aan bijgedragen, en dit maakt deze biografie zeker de moeite waard. Het geeft een goed inkijkje in het moeras van Washington D.C.
U kunt het boek kopen op Amazon.com
Hier kan je reageren op onze artikelen en een inhoudelijke bijdrage leveren. Lees ook even onze huisregels.
Om te reageren dien je eerst aan te melden.
Reageer je voor de eerste keer? Registreer je dan hier.
