Eén zeer directe, tegelijk confronterende en eerlijke vraag, die mij recent is gesteld, is de volgende:
“Sid, in sommige gesprekken straalt er een bepaalde denigrerende energie van je af. En dit maakt dat mensen niet met je verder willen. Dus in hoeverre zijn zowel jouw successen als jouw mislukkingen, te danken aan je verdiensten, en in hoeverre ligt het aan deze energie?”
Ik vond het een fijne vraag. Want dit geeft me een kans om te reflecteren op mijn diepste emoties, mijn karaktertrekken, en op het grotere plaatje – de grotere sociaaleconomische ontwikkelingen van ons systeem – en mijn rol daarbinnen, als analyticus en schrijver.
In alle kalmte en eerlijkheid, en met een glimlach op mijn gezicht, zeg ik: Ja – dit weerspiegelt inderdaad mijn oprechte gevoel. In mijn hart voel ik dat precies zo. Er is al te veel tijd verspild, mijn geduld met ‘politieke spelletjes’ is op, met het uitwisselen van plezante oppervlakkigheden in een ernstige context. Ik kan geen onwaarheid meer verdragen.
Bij Pim Fortuyn stond het er al niet best voor: er borrelde wat in de samenleving. De overheid was het gepaste gevoel voor schaal verloren, de bureaucratie en regeldruk werden drukkend, de integratie wilde maar niet lukken. De mensen in het land voelden dat de cultuur om hen heen veranderde op een sterk negatieve manier. Als Jan-Peter Balkenende (CDA) en Wouter Bos (PvdA) alle zeilen hadden bijgezet – echt alles op alles hadden gezet – was een betere koers waarschijnlijk nog mogelijk geweest.
In het liberale manifest dat de VVD destijds uitbracht, stond ook letterlijk dat het al geen ‘tien voor twaalf’ meer was. Toen Mark Rutte aantrad als premier, was het min of meer al te laat. En als je nu kijkt naar Rutte, zie je dat hij het toch maar mooi tot hoofd van de NAVO heeft geschopt. Vanuit het NAVO-hoofdkwartier horen wij vandaag militaristische geluiden en dreigende oorlogstaal richting Rusland. Terwijl er, toen Mark Rutte in Nederland aan het roer stond, al die tijd op het Nederlandse leger werd bezuinigd. Herinnert u zich Pang-Pang Pechtold?
Maar dus over die ‘denigrerende energie’. Waar het op neerkomt is dat al die politici, die het dus maar mooi weten te schoppen tot raadslid, Statenlid, Kamerleden, burgemeesters, wethouders, Ministers en Gedeputeerden – en nu dus ondanks jarenlange bezuinigingen op het leger tot hoofd van de NAVO – een zeker sociaal glijmiddel hebben. Ze zijn op een bepaalde manier sociaal gewiekst, kunnen goed stroop smeren, mensen aanvoelen en vooral: aanvoelen wat anderen willen horen.
Zo glibberen ze zich een weg naar de sociaal-maatschappelijke en politieke top. Plato schreef hier al over in De Ideale Staat (grofweg vier eeuwen voor Christus).
Ik doorzie dit dus allemaal, en heb nooit met meel in de mond gesproken. Niet als VVD’er en ook niet als FvD’er. Het heeft ook geen zin om dit te doen, en daar kom ik zo op. Want kijk nu naar wat ik aankondigde in mijn debuutboek Avondland en Identiteit – in februari 2015 uitgekomen en in 2014 geschreven. Ik voorspelde onder meer dat de islam zou terugkeren naar de letterlijke islam, wat tot ontwrichting en terreur zou leiden; ik voorzag dat het Westen op ramkoers zou komen met Rusland en met China. Wat hebben we sindsdien gehad? Islamitische Staat, uitreizigers en jihadaanslagen, een handelsoorlog, een militaire build-up in de Stille Zuidzee, en last but not least: oorlog in Oekraïne. Rutte had het boek nota bene op zijn werkkamer liggen, poseerde ermee.
Het komt er dus op neer – excuus dat ik nu pas ter zake kom, pas nu het punt maak waar dit stuk me ten diepste om gaat – al die mensen staan nergens voor. Ze verbruiken wat er is, totdat het er niet meer is, in plaats van zelf te bouwen, zoals Plato doorzag. Ze nemen de posities in van leiders, maar daar zit niets achter, geen oorspronkelijke bron, geen ‘Fountainhead’, om met Ayn Rand te spreken.
Zij vallen samen met hun sociale glijmiddel: ze excelleren in het navigeren binnen hiërarchieën en sociale netwerken. Maar meer dan hun sociale gewiekstheid, hebben ze niet te bieden. En dit slag mensen kan zich niet aan het momentum van het systeem onttrekken: zij storten hoe dan ook mee de klif af.
Dus op korte termijn kun je inderdaad glad worden, je ziel verkopen, ‘het sociale spelletje spelen’, en zo je status verhogen bínnen de bestaande hiërarchie. Maar op lange termijn heeft dit geen endgame, omdat dit systeem geen endgame heeft. Het is niet in staat zijn eigen systeemfouten te analyseren. Alles is gericht op populair zijn, leuk gevonden worden. Verder is het: kill the messenger.
Ze staan nergens voor, zoals ik al zei. Dit verklaart waarom linkse partijen plots oorlogstaal uitkramen en pleiten voor militarisme (zie Rob Jetten en Frans Timmermans), terwijl rechtse partijen zonnepanelen en windmolenparken promoten (zie Sophie Hermans). Ze zijn allemaal één geworden met die hoogopgeleide deugcultuur, die kosmopolieten die niet meer met de rauwe werkelijkheid in contact staan, maar alleen nog validatie zoeken van hun peers. Geluiden van en binnen de eigen deugbubbel uitbraken en opnieuw herkauwen.
Dan is er nog rechts-van-rechts, maar in die kringen – zo zeg ik uit eigen ervaring – is het niet heel veel beter gesteld, maar dan op een andere manier. Een dame met wie ik een existentiële connectie heb, en die nog meer empathie heeft dan ik (of die althans betere antennes heeft voor deze signalen) – signalen die ik ook mondeling bevestigd heb gekregen vanuit de inner circle – zei het zo: “Om in die cirkel te komen, die meest intieme kring, gáát het helemaal niet om hoe goed je analyses zijn. Daarvoor moet je het type losbollige jongen zijn dat coke snuift en hoeren neukt en glazen wijn en champagne achterover tikt – dán pas zul je als deel van hun intieme clubje worden gezien.” – Helaas, ik weet dat het waar is.
En dus kom ik weer terug op mijzelf. De denigrerende houding die ik hierover inneem, die oprechte minachting die ik hierover voel tot in het diepst van mijn vezels. We moeten hopen dat de arbeiders en middenstanders gaan inzien dat de elites die er nu zijn, hen niet meer dienen, en dat de bestaande opvolgingshiërarchieën enkel gaan leiden tot méér van hetzelfde – zo hebben we wel gezien met onder meer Pieter Omtzigt en Fleur Agema. En dit zijn dan nog politici die bereid zijn geweest om ‘lastige’ posities in te nemen aan de rand van het veld.
Er moet dus op één of andere manier schoon schip gemaakt worden. In de wanhoop en radeloosheid van deze situatie, is het begrijpelijk dat stemmers verlangen naar daadkrachtige leiders, sloopkogels en breekijzers, zoals Javier Milei, Călin Georgescu en Donald Trump. De bestaande elites reageren door nóg meer te censureren en nóg meer te verstarren – de afschaffing van het Raadgevend Referendum in reactie op het Oekraïne-referendum, is in dit verband alleszeggend.
Maar nu slaat de balans van dit artikel wat om naar ‘grote overkoepelende analyses’, terwijl ik dit dus schreef om mijn eigen zielenroerselen en karaktertrekken te onderzoeken. Het komt erop neer: ik heb geen geduld om de vlotte jongen te gaan uithangen, op een chesterfield met een glas champagne en een schaal coke, geflankeerd door wulpse voluptueuze prostituees, om zo misschien ooit een stapje hoger op te komen in de politiek (of misschien ook niet omdat er in verkiezingstijd weer iets knulligs over gifspuitjes/Poetin/chemtrails/reptilians/Palestina wordt gezegd en je weer net een zetel misloopt), terwijl Europa letterlijk in brand staat.
Ik heb er geen geduld voor. Ik kom niet uit een milieu van intellectuelen (bijvoorbeeld de vader van Arend Jan Boekestijn was ooit opgeklommen tot universitair docent en zo is die familie in dat wereldje gerold, of de opa van Thierry Baudet die een groot geleerde was, enzovoorts). Ik kom uit een familie van bouwvakkers en tuinders en ben politiek bewust geworden omdat Pim Fortuyn belangrijke dingen zei en ben toen op jonge leeftijd moeilijke boeken gaan lezen.
Dít is mijn ‘origin story’ – voor dat elitaire socialite gedoe heb ik geen geduld. En bovendien zoals ik hierboven al verduidelijkte: het leidt tot niets. Al ‘win’ je met die strategie en krijg je een mooi prestigieus politiek baantje – het systeem stort alsnóg het ravijn in omdat de wezenlijke weeffouten niet worden geadresseerd. Zie hierom: Avondland en Identiteit.
Van die existentiële vrouw die ik hierboven al aanstipte, heb ik nog meer teruggekregen dat in deze context relevant is. Mannen die zich nooit in de ziel laten kijken, hun diepste gedachten voor zichzelf houden – zijn mysterieus, sociaal soepel en hebben iets ongenaakbaars. Haar analyse is dat vrouwen dit type man aantrekkelijk vinden, omdat ze hun eigen wensen, dromen, fantasieën en verlangens makkelijk kunnen projecteren op zo’n man. Ze zijn in wezen een dankbaar canvas om te beschilderen. Maar ik ben een man met veel testosteron, recht voor zijn raap, no time for bullshit. What you see is what you get – makkelijk leesbaar en dicht op mijn authenticiteit.
Dus – als mensen denken of ‘aanvoelen’ dat ik mezelf soms denigrerend uitlaat – Ja, dat klopt. Ik bén ook beter op de hoogte dan de meesten, en anders voorwenden zou vals en misleidend zijn. Heb meegedraaid op het niveau van de gemeenteraad, op zowel dorps- als stadsniveau, voltooide een traineeship op de Tweede Kamer, ben beleidsmedewerker geweest op de Provinciale Staten en beleidsadviseur op het Europees Parlement – op al die instituties sprak ik ook meermaals als genodigd expert. Schreef boeken vol over deze thema’s en publiceerde honderden interviews met andere experts, kortom: ik ken mijn stof. En dan ‘nederig doen’ terwijl er al véél te veel tijd is verspild en Europa staat af te fikken hoewel we allemaal beter wisten (zie Rutte met het boek). Sorry maar geen sorry – dat breng ik niet meer op.
Je doet het er maar mee. Of spring zelf in dat ravijn. Dit is hoe ik me erover voel. Iets anders zeggen, zou onoprecht zijn. U die dit leest – u wéét dat ik niet lieg!
Of zoals mijn boertje zei: “De voetballer Ronaldo heeft een bepaalde zelf-verhevenheid over zich. Veel mensen trekken dat slecht. Maar als je diep doordrongen bent van het feit dat je talent hebt, en anderen werken je langdurig tegen, en je blijft ergens bij om door te breken terwijl je door hebt dat ze je eigenlijk niet moeten, dan gebeurt dit met een mens. Zo is het nu eenmaal, is onvermijdelijk – je kunt het maar beter ownen.”
Waar van akte. En kom op 27 maart naar de presentatie van mijn nieuwe boek in Utrecht, voor nóg meer authentieke gesprekken. Zónder blad voor de mond of meel in de keel.
Hier kan je reageren op onze artikelen en een inhoudelijke bijdrage leveren. Lees ook even onze huisregels.
Om te reageren dien je eerst aan te melden.
Reageer je voor de eerste keer? Registreer je dan hier.
