De lessen van een barbecue in Zuid-Amerika: reflecties op vrijheid, technologie en de strijd om onafhankelijkheid
Een doel van mijn reis in Zuid-Amerika is om me open te stellen voor alles dat op mijn pad komt. De interessante en leerzame ervaringen leg ik vast, zodat het nageslacht er lering uit kan trekken.
Gister trof ik een Oostenrijker op een barbecue, zoals dat hier heet een ‘asado’, georganiseerd door Bitcoin-liefhebbers. Hij kwam op mij af met een zeer enthousiast en optimistisch verhaal. De overheid zou de greep zijn kwijtgeraakt op het publiek discours, nu steeds meer mensen zich informeren via sociale media. Lokale communicatieve netwerken maken zich los van de staatsgestuurde media – mensen gaan zich onafhankelijker informeren.
Hier voegde hij aan toe dat ook het produceren van wapens steeds meer decentraal kan: rebellen in Myanmar zouden bijvoorbeeld eigen wapens maken met software die een Duitser voor iedereen gratis beschikbaar heeft gesteld. Als een overheid tiranniek wordt, zouden er dus meer kansen zijn voor burgers om zichzelf te verzetten.
De Oostenrijker vertelde dit met een blik die sprankelde van hoop en gedrevenheid. Een minieme rimpeling verscheen in zijn gezicht toen ik onmiddellijk zei dat deze punten eenvoudig te weerleggen zijn.
Om te beginnen met het punt van de decentrale communicatie. Denk terug aan de tijd waarop iedereen en zijn moeder illegaal films aan het downloaden was. De hele wereld was bekend met torrents en Pirate Bay: dit liep van Pyongyang in Noord Korea tot in Moskou, New York en Amsterdam. Op de bouwplaats liep men rond met DVD’s van illegaal gedownloade series en op kantoor bij de multinationals gingen ze rond op USB.
“Dit zullen ze nóóit kunnen verbieden” – werd destijds geroepen – “want dit is veel te weid verspreid. Het is vertakt over de hele wereld en alle lagen van de bevolking houden zich hiermee bezig.”
En toch is deze praktijk nu, tien á vijftien jaar later, zo goed als helemaal gekilled. Laten we nu de vergelijking trekken met politiek activisme en een overheidskritisch discours. In vergelijking met de liefhebbers van illegale films, series en muziek, is dat echt een klein marge clubje. Dus véél makkelijker op te sporen en te monitoren.
Hier komt nog bij dat, sinds de overheid zo hard tekeer ging in coronatijd, en daarvoor was dit natuurlijk al gaande met de Gele Hesjes, en meer recent weer de boerenstrijd – de geheime diensten de mensen waar het hier over gaat, al láng in kaart hebben. De ontwikkeling van AI maakt het bovendien mogelijk om getapte data gigantisch snel door te ploegen. Met de inzet van mensen was dit een klus die de overheid veel gemakkelijker overvraagt.
De Oostenrijker was nog steeds hoopvol en enthousiast. “De vergelijking met Pirate Bay klopt niet”, zei hij. “Streaming diensten hebben zichzelf beter in de markt gezet en aantrekkelijker gemaakt voor de consument. Hierdoor is dat illegaal downloaden naar de achtergrond geraakt. Het heeft weinig te maken met repressie door de overheid.”
Deze tegenwerping is eigenlijk geen tegenwerping. Want illegaal downloaden, gaat over het toegang hebben tot alle informatie die ooit relevant is geweest. Gaat over het beschikbaar hebben van grote hoeveelheden data voor het volk. Streaming diensten daarentegen werken ten eerste met een tijdelijk kader: een wisselende selectie die rouleert. Zij bepalen dus wat relevant is, en de abonnee moet maar volgen. Dit maakt de abonnee kwetsbaar voor de politieke programmering die die woke-bedrijven uitdragen.
Bovendien – streaming diensten zijn in wezen feodaal, omdat ze de consument tot leenman maken: “You will own nothing and be happy.” Streaming diensten normaliseren een wereld waarin alleen multinationals nog bezit hebben en waar de burger alles in bruikleen heeft. Het is dus helemaal geen goede zaak dat die zo populair zijn geworden – integendeel. Die bouwvakker die destijds met dat DVD’tje onder zijn arm liep, kan vandaag die DVD nog kijken. Zelfs al past de film die daarop staat niet meer in het woke-tijdsbeeld van vandaag.
Wat ik tot dusver inbracht was nog slechts de preambule, de voorbeschouwing – nu kwam het échte vuurwerk. Want ik wil wel toegeven dat communicatie inderdaad gedecentraliseerd is, en dat er sneller ‘kleine kernen’ ontstaan van overheidskritische mensen die betrekkelijk intensief met elkaar communiceren. Maar zodra je vanuit die kleine verzetskern de bredere massa wil bereiken, loop je ten eerste aan tegen shadowbans, limited views bans en digitale fuiken. Zodra je een eigen collectief wil worden, krijg je de de geheime diensten over je heen en is het GG.
Het gezicht van de Oostenrijker begon te betrekken. Doctor Sid was pas net een beetje warm gedraaid. We gingen verder naar het punt van ‘waarheid zoeken’, ‘debunken’, oftewel: ‘onderzoeksjournalistiek’.
“Kijk jij denkt”, legde ik uit, “dat als je maar genoeg data boventrekt, maar genoeg corruptie aantoont en feiten aan het publiek voorlegt, dat de brede massa dan tot inzicht komt, dat er een soort ‘Aha-Erlebnis’ plaatsvindt en dat er dan wat gaat veranderen.
Maar dat is natuurlijk niet zo, en dat weten we al sinds het ‘klappen voor de zorg’ en het vervolgens weglopen van de politici uit het parlement toen er over het stemmen voor de verhoging van zorgsalarissen moest worden gestemd. Of toen het ging over Rutte en zijn ‘gecontroleerd groeiende groepsimmuniteit’. Of dat de Provinciale Statenverkiezingen in 2019 draaiden rond het stoppen van de Klimaatwet, waarna die Klimaatwet er door de kartelpartijen werd doorgeramd één dag voordat de nieuw verkozen senaat werd geïnstalleerd. Om het maar niet te hebben over de uitslag van het Oekraïne Referendum (sterk afwijzend) en dat er nu op elk overheidsgebouw zo’n Oekraïense vlag wappert.
De massa wéét kortom al lang en breed dat ze in de maling worden genomen en ze hebben de vraag naar waarheid losgelaten. De vraag naar waarheid is voor hen irrelevant: wat ze willen, is een uitkering, vriendjes blijven op de golfclub, hun hypotheek.
Ze weten al dat er tegen hen gelogen wordt. “Waarheid blootleggen” heeft een averechts effect, want al die waarheidszoekers worden sociaal, maatschappelijk en economisch gemarginaliseerd. “Negatieve social proof”, noemen we dit. De massa wordt dus geconditioneerd om zich zoveel mogelijk afzijdig te houden van dat waarheidsgezoek. Zij willen immers niet zo eindigen als Willem Engel: ze willen hun hypotheek!
In het grote plaatje bezien, heeft die ‘onderzoeksjournalistiek’ en dat ‘feiten aandragen’ dus eerder een contraproductief, afschrikkend effect. Het leert de massa om dat te associëren met ‘vijanden van het systeem’, en dus geen toegang tot de hulpbronnen van het systeem, en dus weinig lekkere wijven om je heen. Die willen meestal – sorry feministen – toch de zekerheid, levensstandaard, financiële stabiliteit en ontplooiingskansen die meekomen met een overheidsbaan en een centrale positie binnen het systeem. De ideologische strijd laat hen vaak onverschillig. Als er een slagenwisseling volgt en er een nieuwe groep ‘alfamannetjes’ bovendrijft, haken ze daar wel weer bij aan.
Nu komen we op Václav Havel – een kroonjuweel binnen mijn betoog. Deze Tsjechische dissident schreef het boek Poging om in de waarheid te leven. Hierin geeft hij het voorbeeld van een groenteboer die in een communistisch land leeft en in zijn zaak een poster heeft opgehangen met een slogan over de arbeidersrevolutie. “Waarom hangt dat daar?” vraagt Havel zich af. Gelooft die groenteboer nu werkelijk in de communistische idealen?
Die poster hangt daar omdat het een verklaring is richting de machthebbers. “Ik ben inschikkelijk, ik loop jullie niet in de weg, laat mij met rust.” En precies zo was het met QR-codes en Jodensterren. Die hielpen ook niet, maar dienen als statements om inschikkelijkheid en conformisme publiekelijk uit te dragen en daarmee maatschappelijk dieper te normaliseren. “Wij, het volk, weten dat jullie, machthebbers, tegen ons liegen. Maar alsnog passen we ons aan – dit is de realiteit, de normaliteit.”
De voorbeelden van het ‘klappen voor de zorg’ en ‘gecontroleerd groeiende groepsimmuniteit’ haalde ik aan omdat ze aantonen dat de leugens en bedrog géén mysterie zijn. De misleiding is open en bloot in alle bruutheid aan het volk getoond – denk maar aan de bruiloft van minister Grapperhaus (CDA). De massa wéét dat ze worden voorgelogen. Of het nu gaat om LGBTQ, Israël-Palestina, het klimaat of Black Lives Matter: ze denken, “zeg me maar wat de nieuwste leugen is, de waarheid boeit me niet, ik speel het spel mee, ik ondersteun de hype zodat ik geen problemen krijg.”
Dit alles in acht nemende, maakt het kortom geen klap uit dat het meer mogelijk is om aan waarheidsvinding te doen op systemen die decentrale communicatie ondersteunen.
Op het gezicht van de Oostenrijker werd nu toch wel ontgoocheling, verslagenheid en zelfs lichte paniek zichtbaar. Het was duidelijk dat ik niet had overdreven toen ik zo stellig en nonchalant had aangekondigd dat “al deze punten betrekkelijk eenvoudig te weerleggen zijn.” Daarom snel door naar het derde en beslissende punt: het decentraal produceren van wapens.
Het maken van wapens staat of valt ten eerste met de klassiek marxistische vraag: ‘Wie bezit de productiemiddelen?’ Het is inderdaad mogelijk voor rebellen in failed states om te concurreren met overheden, maar in landen met een serieuze industriële capaciteit ligt dat toch anders. Waarschijnlijk kunnen de elites meer drones en robotsoldaten uitpoepen dan dat de burgers plastic pistolen en armor-piercing kruisbogen uit hun 3D-printers kunnen trekken.
Natuurlijk is het geen eenduidig vraagstuk van ‘historisch materialisme’, zoals deze marxistische aanvliegroute mogelijk suggereert. Oftewel: het gaat niet enkel om productiemiddelen maar óók om strijdbereidheid en sneuvelbereidheid. Ben je bereid de wapens op te nemen, te doden en te sterven voor dat waarmee je jezelf ten diepste verbonden voelt?
Dan moeten we even terug naar de Duitse filosoof Jünger, die een conclusie trok uit de Eerste Wereldoorlog, specifiek over de rol die techniek en mechanisering speelde. De heldenliteratuur had hem geleerd dat moed belangrijk is – dat het heldhaftige optreden van één soldaat op het slagveld een verschil kan maken. Maar de realiteit was dat hordes aanstormende soldaten met één machinegeweer werden neergemaaid en dat soldaten werden verpulverd door kanonnen die op kilometers afstand stonden te bulderen.
Heldenmoed had dus niet zoveel zin meer. En inderdaad – de overheid is zó incompetent dat politie en leger misschien niet meer voor ze willen vechten als ‘de poep de ventilator raakt’. Echter dit aspect van het demoraliseren wordt ondervangen door technologie. Tegenover één burger die bereid is om te doden en te sterven voor vrijheid, zet de machthebber meerdere robotwapens die geautomatiseerd zijn om te doden.
Merk op dat de huidige oorlog in Oekraïne, de ontwikkeling van deze wapens versnelt. We hebben het dus over sniper-drones uitgerust met gezichtsherkenning: die kunnen vanaf kilometers afstand een dissident herkennen en doden.
En nu is natuurlijk de tegenwerping, dat het doden van een dissident weer nieuwe mensen boos maakt, en dat dit uitloopt op een lopend vuurtje van outrage, dat uiteindelijk door de machthebber niet meer te bedekken is. Maar nu komt de robotmug in het spel (de film Resident Evil: Death Island geeft een accurate uitleg). De mug is uitgerust met een virus dat op jouw specifieke genetische code is afgestemd. Het virus wordt verspreid en jij, potentieel dissident, bent de enige voor wie dit virus dodelijk is. Zie maar eens aan te tonen dat het niet ‘gewoon’ een hartaanval was… En dan heb je dat na oneindig veel moeite aangetoond, en zijn we terug bij de poster van de groenteboer.
Maar ik kon het natuurlijk niet maken om deze Oostenrijker intellectueel totaal vernietigd achter te laten. Hij had immers iets geweldigs gezegd:
“Sid – ik zie Duitsland en Oostenrijk ontaarden in een burgeroorlog tussen militant woke, militante islam en militante patriotten. En heb geen zin om nog belastinggeld af te dragen aan deze clownshow. Ik stem met mijn voeten – ik vertrek.” Geweldig statement! Moet worden beloond!
De ‘hoop’ is inderdaad dat militant woke en militante islam met elkaar in botsing komen en elkaar verzwakken, zodat de patriotten bij vergelijking sterker worden. De Oostenrijker noemde zijn broer: iemand die politiek in het midden zit, ergens wel herkent dat het de verkeerde kant op gaat, maar duidelijk niet wil bewegen omdat het loslaten van ogenschijnlijke zekerheden te ingewikkeld ligt. Wat nu?
Wat er nu gaat gebeuren is dat de middenklasse totáál wordt weggeslagen door een veelvoud aan factoren. Bikkelharde concurrentie door globalisering, het verdampen van sociale samenhang, draconische inflatie en overspoeling door nauwelijks integreerbare immigranten. Die mensen zoals zijn broer raken dus onvermijdelijk ontheemd. Het politieke midden verdwijnt en de ontheemden zullen onderdak vinden bij één van de zojuist genoemde polen.
Echter ook voor expats heeft dit nadelige gevolgen omdat de euro keldert. Hierdoor wordt de koopkracht van expats ook in armere landen bedroevend. Je merkt het al in Paraguay: de euro ging van 8500 guarani naar 7700 binnen enkele weken. De rest van de wereld begint ook te merken dat de EU een lege huls is. Op alle cruciale fronten kwetsbaar: industrie, energie, demografie.
Als expat kun je dit niet veranderen, wat leidt tot een vergelijking met de eindscene van Resident Evil 3 (het origineel, niet de bagger-remake). De nuke is in Europa al afgegaan – de EMP verspreidt zich nu over de wereld. Wij zitten in de reddingshelikopter ‘riding the wave’. In de heftige schommelingen van deze situatie proberen we nog wat moois van het leven mee te pakken zonder ver vooruit te kijken.
De aanname was altijd – komen we weer op Havel – dat kapitalisme, liberalisme en democratie samengaan. Dit is de les die is getrokken uit de Koude Oorlog en het instorten van communistische staten. De menselijke geest heeft ruimte nodig om ambitie en innovatie te ontplooien, anders eindig je zoals Cuba. Maar nu is er China dat gewoon verdergaat met nanotechnologie, sociale credietsystemen en genetische manipulatie. Zelfs als het volk zich niet meer wil voortplanten omdat het leven te hels is, trekken ze nieuwe burgers uit kunstmatige baarmoeders.
Hoe dan ook zullen er burgers in Europa achterblijven die niet weg kúnnen, omdat ze de middelen niet hebben of er niet op tijd bij zijn. Deze mensen zullen worden gedwongen om zich te verzuilen. Zo komen we toch weer op die polariteit van de drie kampen: militant woke, militant islam en militante patriotten.
De grootste fout die we kunnen maken is om deze toestand te duiden in eschatologische termen: een ‘Lord of the Rings’-achtig verhaal over een strijd tussen twee kampen, licht en duisternis, waarvan er ééntje als feitelijke winnaar en tegelijk morele winnaar uit de bus komt. We moeten het daarentegen zien zoals Emperor: Battle for Dune, waarin de Atreides, de Ordos en Harkonnen strijden om bezit van de planeet. De situatie vergt een polytheïstische interpretatie – geen monotheïstische.
Is er licht aan het einde van de tunnel? Misschien, als militant woke en militante islam elkaar helemaal uitputten, en de nationaalconservatieven plus libertariërs ondertussen alle energie in zichzelf investeren. Zich niet laten verleiden tot een afmattende confrontatie om uiteindelijk als bovenliggende partij uit de bus te komen.
Besef wel dat als je voor dit pad kiest, je zoals Thilo Sarrazin in Duitsland en Jeroen Pols in Nederland, helemáál kapot zult worden gemaakt. Rechtszaak op rechtszaak zul je tegen je krijgen en je naam zal in elk denkbaar blaadje door het slijk worden gehaald. Je moet er maar zin in hebben…
Iedereen die dit stuk met interesse leest, moet eigenlijk mijn boek lezen: De greep op de publieke opinie. Niet dat ik daar nu zoveel aan verdien (dan kun je me beter steunen via BackMe – ontiegelijk veel dank!)
Hier kan je reageren op onze artikelen en een inhoudelijke bijdrage leveren. Lees ook even onze huisregels.
Om te reageren dien je eerst aan te melden.
Reageer je voor de eerste keer? Registreer je dan hier.
